Reply To: W dawnej prasie o Nowem.

[zimmek]

Pielgrzym, pismo religijne dla ludu 1880
Wiadomości Potoczne

Nowe- W mieście naszem utworzył się komitet celem zbierania wsparć dla biednych naszych braci na Górnym Śląsku składający się z pp. burmistrza Kownackiego, pastora Schwatlo, proboszcza X. Benjamin, rabina dr. Master, wikarego X. Wiśniewskiego i rzeźnika Smoczyńskiego który w kolekcie po mieście i z przedstawienia teatralnego amatorskiego przeszło 400 marek zebrał.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.4

Nowe- Tutejsza gmina katolicka wysłała do ministra oświecenia Puttkamera obszerną, dobrze uzasadnioną petycyą o zniesienie szkoły symultannej. Dołączono do tego prośbę aby znowu proboszcz katolicki był członkiem deputacyi szkolnej i tam jemu jak księdzu wikaremu było wolno w szkole udzielać naukę religii.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.9

Nowe- W zaprzeszły poniedziałek wieczorem spaliła się u nas stodoła kupca Philipsthala, i w tym samym czasie spaliły się gumna obywatela pana Wysockiego w pobliskim Komórsku.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.10

Nowe- W przeszłym tygodniu był tutaj naddyrektor poczty p. Reisewitz z Gdańska i oglądał lokale tutejszego urzędu pocztowego, który na urząd II klasy przemieniać zamierzają. Lokale te nie są już teraz wystarczające, a poczta albo dla siebie własny gmach wybuduje, albo do innego domu obszerniejszego przeniesiona zostanie pewnie jeszcze przed upływem obecnego kontraktu, podług którego jeszcze na 6 lat ma teraźniejsze lokale najęte. Z właścicielem domu mówił już p. Reisewitz i radzca jakiś pocztowy, który dotąd dnia następnego w tym samym celu przybył.
Dnia 22 b.m. o godz. 4 z rana zostało miasto nasze sygnałami ogniowemi przebudzone. Dom bowiem kapitalisty Grotowskiego stał w płomieniach. Pożar był tak gwałtowny i tak naraz całe domostwo ogarnął, że cztery osoby w nim śmierć znalazły, i to czeladnik, pracujący u szewca p. Kozielskiego, doradzca pokątny żyd Kutner z żoną i służącą.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.12

Grudziądz- Jak się dowiadujemy położony zostanie telegraf ten wzdłuż starej szosy rządowej, a zatem pójdzie przez Nowe, Świecie i t.d. i z Grudziądzem także połączony zostanie. Druty telegraficzne będą 6 stóp pod ziemią położone, a codziennie na przestrzeni półmilowej wykończone.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.13

Nowe- Kupiec Fryderyk Wohlt umarł tu po długich ciężkich cierpieniach, w 60tym roku życia.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.15

Nowe- I w naszych nizinach pomiędzy Nowem a Grudziądzem zostanie wybudowana cukrownia. Już latoś ma budowa być rozpoczętą.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.27

Nowe- Miasto chce las miejski za 40,000 marek sprzedać. Reprezentacya miejska już się na sprzedaż tę zgodziła.
Berlinki, które pod miastem naszem przezimowały już w tych dniach ztąd do Gdańska i Torunia wypłynęły.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.35

Kwidzyn- W okolicy wsi Opalenek, Eichwałdu (Dębiny) i fiskalnej kępy, Wisła znacznie uszkodziła groblę, tak iż bardzo łatwo tam utworzyć się może drugie koryto i całą okolicę o znaczne przyprawić straty. Wsie Opalenie, wieś i folwark, Opaleńki Wielkie i Małe, Eichwald i Fidlice udały się do zwierzchności z prośbą o zaradzenie niebezpieczeństwu, skutkiem czego natychmiast rozporządzono zbadanie stanu grobli.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.36

Nowe- Nauczyciel Smełkowski z Frący otrzymał przy odejściu ze szkolnictwa orła orderu hohencollernskiego.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.38

Nowe- Żona tutejszego listowego Teske zrobiła na wystawę bydgoską bardzo piękny i gustowny bukiet z kwiatów sztucznych, który w tych dniach na miejsce przeznaczenia wysłany zostanie.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.52

Nowe- Dnia 2 b.m. wybuchł ogień w lesie płochocińskim. Choć dość rychło go spostrzeżono i ugaszono, to spaliło się jednak 6 morg.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.54

Kwidzyn- Pisarzami sądowymi mianowani zostali następujący asystenci: Tylicki w Tczewie, Studziński z Grudziądza w Świeciu, Czerwiński w Złotowie, Wolf z Chojnic w Nowem i Sommer w Starogardzie.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.59

Kwidzyn- Pracownik w biurze sądowym w Chojnicach Pieczyński został asystentem w urzędzie do ściągania kosztów sądowych w Nowem.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.71

Nowe- Dnia 10 b.m. wybuchł ogień w pobliskiem E. w domu, który wspólnie do szewca Stobbe i mularza Piepke należy. Mularz Zgoda chciał 3 dzieci robotnika Ristau, których rodzice poza domem zatrudnieni byli, wyratować, lecz słoma rozpalona z dachu spadła na niego i mocno go poparzyła, tak że sam o sobie teraz radzić był zmuszony. Na to wskoczyli do izby, której sufit już się na dobre palił, i w której pełno także już było dymu, a z której biedne dzieci miłosiernie o pomoc wołały. Mularz Piepke i stolarz Engel i z narażeniem własnego życia je wyratowali.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.72

Nowe- Domostwo stare, z którego podług decyzyi i tutejszej reprezentacyi miejskiej nasza szkoła ma zostać urządzona, przechodziło przez kilkanaście wieku różne już koleje. Nasamprzód był to zamek krzyżacki z czterema wieżami. W roku 1787 został na kościół luterski przebudowane z wielką pracą i mozołem, bo dach musiał być zniesiony, wewnętrzne ściany i sufit zerwane. Nadto trzeba było przez mur do skały podobny nowe okna i drzwi powybijać. Obecnie służy gmach ten jako spichlerz i dom dla sikawek miejskich.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.78

Nowe- Dnia 10 b.m. utopił się 10letni syn robotnika Odrowskiego w Montawie. Chłopiec ten przyniósł ojcu tam przy tamie zatrudnionemu podwieczorek, i podczas gdy ojciec podwieczorek jadł, bawił się syn z innymi chłopcami na tamie. Przy tej zabawie trącił go jakiś chłopiec tak mocna a nieszczęśliwie, że we wodę wpadł i utonął.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.81

Świecie- W Łęgu uderzył piorun w trzech miejscach; grad też spadł, a wicher i deszcz wszystko zboże pokładał. W okolicy Nowego widziano w trzech różnych miejscach ognie.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.81

Nowe- Moje w Nowem położoną posiadłość wielkości 2 mórg cheł. ogród i rola, chce z tegorocznemi żniwami zaraz sprzedać. Nadmieniam jeszcze, że budynki, dom mieszkalny, stajnia i stodoła są jak nowe. M. Skelnik w Nowem
Pielgrzym rocznik 1880 nr.88

Nowe- Zapewne w skutek petycyi tutejszych katolików rozporządziła regiencyia kwidzyńska z polecenia ministra oświecenia, że we wszystkich klasach pierwsza lekcya ma być udzielana przez nauczyciela chrześcijańskiego i rozpoczęta modlitwą.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.89

Nowe- W zaprzeszły wtorek popłynął karczmarz Hensel z Kaniczek łodzią do Nowego, gdzie różne sprawunki miał do załatwienia. Do pomocy zabrał ze sobą starego K. i synka jego 12letniego. Do Nowego szczęśliwie dopłynęli, a gdy wracali wieczorem do domu, powstał wielki wicher, wskutek czego łódź kołysać się poczęła i to tak gwałtownie, że się przewróciła i wszystkich trzech w niej się znajdujących we Wisłę wrzuciła. Hensla wyratował rybak, w bliskości się znajdujący, a stary K. ze swym synkiem utonęli.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.90

Nowe- Nowe! (Neuenburg W.Pr.) Szanownym mistrzom szewieckim pozwalam sobie uprzejmie donieść, że z dniem dzisiejszym tutaj Handel Skór otworzyłem. M. Jachmann
Pielgrzym rocznik 1880 nr.91

Nowe- Na jarmarku remontowym zakupiła komisya rządowa u nas tylko sześć koni; płaciła zaś za konia jednego od 450 r11; 710 marek.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.92

Nowe- W przeszłym tygodniu odwiedził prezes regiencyjny v. Massenbach z Kwidzyna nasze miasto, obejrzał w towarzystwie tutejszego burmistrza Kownackiego niektóre lokale szkolne i konferował w końcu z pastorem tutejszym i rektorem.
Nasz pocztmistrz Kranicki zostanie z dniem 1 października r.b. do Sztumu przeniesiony.
W skutek ciepłego a wilgotnego powietrza wyrosły nie tylko zboża ozime w kopach, lecz także nieskoszone żyta jare. Nie jeden posiedziciel wiejski będzie miał tego roku na samej pszenicy stratę od 30 do 36,000 marek. Łęty kartoflane wkrótce zczernieją, a kartofle tu i tam już gnić poczynają.
Dnia 11 b.m. mieliśmy tu znowu ulewę i grzmoty. W nizinach pod Montowem zabił piorun konia na łące.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.95

Nowe- Od piątku popołudniu aż do niedzieli wieczór mieliśmy tu ulewę, grzmoty i błyskawice. Grad wielkości orzecha laskowego, zniszczył mianowicie pola tytoniowe na nizinach. Piorun uderzył w czterech miejscach. Gospodarze w nizinach nie mogą bydła na rozmoczone łąki wyganiać, lecz musuje w oborach trzymać, w skutek czego wnet się okaże brak paszy i z nim w parze idące zmniejszenie i sprzedawanie inwentarza. Bydło już teraz w naszych stronach tanie, bo na ostatnim jarmarku w Świeciu płacono za dojną krowę 80-120 tylko marek.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.96

Nowe- Dnia 24 b.m. 17letni syn mularza B. utopił się w Starej Montwie. Upił się on poprzednio a gdy matka ostro go skarciła, wyszedł, wołając „Teraz idę się utopić”.
Dzień sedański nie będzie tu tak uroczyście obchodzony, jak po inne lata. Nawet w szkole nie urządzi się publiczny akt, lecz tylko wspólna przechadzka.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.101

Nowe- Robotnicy z tutejszych okolic, który ze żniw popowracali, udają się teraz w wielkiej liczbie do Pomeranii, gdzie znajdą prze cztery tygodnie zatrudnienie przy wybieraniu kartofli.
W przeszły piątek przeniesiono sąd tutejszy do nowego gmachu sądowego.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.105

Nowe- Tu obrano członkiem magistratu przewodniczącego w reprezentacyi miejskiej, p. Hubschmanna, w miejsce zmarłego aptekarza Riebensahm. Atoli do zaszłej nieformalności co do zezwolenia deputowanych miasta na wybory nie można było wniosku uczynić do regiencyi o potwierdzenie a i na zebraniu dnia 18 b.m. również wybór nie mógł nastąpić, gdyż wykazało się, że tu podobna zaszła nieformalność.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.111

Nowe- Dnia 28 z.m. umarł kupiec tutejszy Samuel Fabian, w 72 roku życia.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.116

Nowe- W Kozieńcu i Bochlinie pojawił się w ostatnim czasie pies, uważany za wściekłego.
W Białejgórze obwiesił się chałupnik na poddaszu własnego domu: kilka godzin prędzej usiłował w równy sposób sobie życie odebrać, ale domownicy spostrzegłszy to, przeszkodzili mu.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.119

Nowe- Reprezentanci miasta zaprotestowali na onegdajszem posiedzeniu przeciwko odłączeniu t. zw. łąk poklasztornych od gminy miejskiej. Łąki te darował niegdyś mistrz krzyżacki Winrich von Kniprode nowskiemu klasztorowi, a po skasowaniu klasztoru oddano je gospodarzom miejskim, którzy płacili od nich do kasy państwowej odnośne podatki komunalne. Landrat chce je koniecznie przyłączyć do wybudowań trelskich, aby w ten sposób utworzyć nowy związek gminny. Na ten samem posiedzeniu zakomunikowano, że budowa szosy ztąd do Hardenbergu zostanie rozpoczetą, skoro tylko się wykaże, ile dodatku przyzwolą na nią stany prowincjonalne z funduszów prowincyi.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.120

Świecie- Zabobony jeszcze głęboko są zakorzenione pomiędzy ludem wiejski, o czem świadczy następująca historyjka: W Jednej z okolicznych wsi zachorowała baba i zamiast poradzić się lekarza, uroiła sobie, że została oczarowana. Między innemi zabito kurę, wydarto z niej serce, ponatykano w nie szpilek i ugotowano ją razem z sercem w przykrytej grapie. Mąż chorej czekał pod drzwiami aż do północy mając na poszyku długi harp, aby nim poczęstować czarownice, która miała przyjść, dręczona niepokojem: lecz darmo. Po kilku dniach jednak zdecydowano się przywołać lekarza, który uznał, że kobieta zachorowała na kołtun i puchlinę wodną.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.120

Nowe- Miasto już nie będzie, jak się zdaje, urządzało szkoły w starym kościele, bo w tych dniach wysłano ztąd prośbę do rządu o ustąpienie dawniejszego ogrodu rentmistrzowskiego, na którymby piękny gmach szkolny wybudowano.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.125

Nowe- Wdowa G. miała wrzód na ręku, na który początkowo mało zważała. Gdy jednak cała ręka spuchła, radziła się lekarza a tenże skonstatował zatrucie krwi, zapewne wskutek substancyi używanych przy praniu bielizny.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.126

Nowe- A.G. Voss poszukuje ucznia mówiącego po polsku dla swego składu kolonialnego.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.130

Nowe- W Kończycach obchodzić będą dnia 11 b.m. małżonkowie Gryfkowscy złote wesele. Mąż ma lat 86, żona 71. Za wstawieniem się księdza proboszcza Benjamina cesarzowa przysłała biednej parze 30 m. zapomóżki.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.131

Świecie- W nizinach tutejszych poczynił wicher wiele szkody. Wiele bowiem drzew w ogrodzie zniszczył, wiele dachów porzucał, a w Trylu nawet dom przewrócił. P.E. zamierza tu założyć młyn parowy.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.131

Nowe- Kradzieże strasznie się mnożą. Niedawno skradziono rozmaite rzeczy kupcowi Jarszen. Teraz z kopca posiedziciela R. w Włosiennicy zabrano 30 korcy kartofli. Spostrzeżono potem ślady kolei woza, ale to nie doprowadziło do wykrycia złodzieja. W Bochlinie zaś skradziono oberżyście Górskiemu rozmaite kosztowne rzeczy i suknie. Złodzieja, uzbrojonego w rewolwer, udało się schwycić.
W przeszłym tygodniu zjechał p. Korner, jeden z wyższych urzędników celnych, z Gdańska do nas i odbył ścisłą rewizyą tutejszego urzędu celnego.
Za staraniem naszego proboszcza X. Benjamina zostało w tych dniach w parafii tutejszej założone towarzystwo śpiewu pod wezwaniem św. Cecylii. Śpiewem dyryguje tutejsy nauczyciel p. Bednarz.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.133

Nowe- Regiencyia nie pozwoliła miastu na sprzedanie lasu osobie prywatnej, lecz przeciwnie zażądała, aby miasto nadal racyonalnie nim gospodarowało.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.134

Nowe- Jeden z więźniów tutejszego więzienia okręgowego rzucił się w dniu 18 b.m. na dozorcę więziennego W. w chwili, kiedy do celi jego wchodził, i byłby go udusił, gdyby pomoc nie była spiesznie nadeszła. Więzień ten zachowywał się podczas odsiadywania swej kary bardzo dobrze i w kilku dniach miał zostać z więzienia wypuszczonym, a że był bez grosza i dachu i nadchodzącą zimę nie miał zamiaru po świecie się tułać, popełnił czyn haniebny, ażeby zaraz w więzieniu zostać.
Dla obliczania ludności targ nie odbędzie się 1go lecz 2go grudnia.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.136

Nowe- Malarz i pozłotnik pan Piotrowicz z Chełmna odnowił i pozłocił w tutejszym kościele dwa ołtarze jak najpiękniej i najgodniej. Robota jego jest gruntowną i dobrą a wierną w cenie. Dlatego mogę pana Piotrowicza wszystkim zarządom kościelnym do takowych robót sumiennie zalecać. Nowe d. 19 listopada 1880 X. Benjamin proboszcz.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.144

Nowe- Wydzierżawienie tutejszej plebanki katolickiej (199 mórg) od 1 lipca 1881 na 15 lat nastąpi na terminie licytacyjnym w poniedziałek dnia 10 stycznia 1881 od 11 godz. przed poł. do 1 godziny po południe w plebanii. Każdy licytujący winien złożyć kaucji 300 m.
Pielgrzym rocznik 1880 nr.14