„PANI OD MUZYKI” – WSPOMNIENIA O PANI MARII BORUCKIEJ

„PANI OD MUZYKI” – WSPOMNIENIA O PANI MARII BORUCKIEJ

Przyszła na świat, by nauczać i wychowywać. Ale nie swoje dzieci. Swoich nie miała. Los chciał, by całe swoje długie życie poświęciła pracy nauczycielskiej.
Pani Maria urodziła się w styczniu 1905 roku jako najstarsze z dziesięciorga dzieci polskich emigrantów, którzy wyjechali za pracą do Berlina. Niezłą „zaprawę” dostała już w domu rodzinnym – pomaganie zapracowanym rodzicom w opiekowaniu się tak liczną gromadką dzieciaków było zapewne trudnym zadaniem. Naturalnym następstwem tych edukacyjnych doświadczeń było podjęcie przez nią nauki w Seminarium Nauczycielskim. Maria w 1919 roku przyjechała do Polski i już dwa lata później, w wieku zaledwie szesnastu lat zaczęła pracę w zawodzie nauczycielki. Pracowała najpierw w Osiu a potem do wybuchu II wojny światowej jeszcze w kilku szkołach naszego powiatu. Jej rodzice po powrocie do Polski osiedlili się w Papowie Biskupim, niedaleko Torunia.
To właśnie tu schroniła się pani Maria w 1939 roku, kiedy wybuchła wojna. Tak wspomina te czasy:
„Zabrałam trochę ubrania, odebrałam swoje ostatnie pobory, po drodze kupiłam bardzo drogie pióro Pelikan i tak szybko, jak mogłam pojechałam rowerem 60 km do Papowa Biskupiego, do moich rodziców.”
Wkrótce Niemcy dowiedzieli się, że jest w tej miejscowości nauczycielka, która dobrze zna j.niemiecki i wezwano ją do pracy biurowej. Była sekretarką i rachmistrzynią najpierw w samym Papowie, później w Linowcu, następnie w Grzybnie (pow.chełmiński).
Wojenny czas nie był dobry, jak by się może wydawało, na zawieranie małżeństw. A jednak to właśnie
podczas wojny, w 1942 roku Maria poślubiła Ludwika Boruckiego – nauczyciela, którego pierwsza żona zmarła. On sam bardzo poważnie chorował na płuca. Po ślubie zamieszkała u męża na Górnych Morgach. Tu uczył w szkole matematyki pan Ludwik. Tutaj także znaleźli schronienie rodzice pani Marii i jej dwie siostry z dziećmi, których wysiedlono z miejsca zamieszkania.
Wypędzenia, przesiedlenia i częste zmiany miejsca zamieszkania to tylko niektóre „utrudnienia”, z którymi przyszło się zmierzyć rodzinie Marii. W 1943 roku dwie siostry, brat i mama zachorowali na tyfus. Przez sześć tygodni przebywali w szpitalach. Na szczęście wszyscy wyzdrowieli.
Pod koniec wojny pani Borucka przyjechała do Nowego, bo dostała polecenie organizowania szkoły. Miała w tym zadaniu wspierać przedwojennego kierownika szkoły podstawowej – pana Mokwę. Kilka dni po powrocie, gdy zajęta była przeprowadzką, nagle została aresztowana. Tak wspomina to wydarzenie prawie stuletnia Maria:
„Podeszło do mnie dwóch żołnierzy pod bronią i zaprowadzili mnie do jakiegoś domu na Nowym Świecie. Przez całą noc mnie przesłuchiwali a potem pognali do Rulewa. Na szczęście mój ojciec poszedł do władz miejskich , przedstawił, że sprowadzili mnie do organizowania szkoły żeby się postarali wycofać mnie z tej łapanki. W szóstym dniu(..) po wyczerpaniu moralnym i fizycznym, wróciłam do Nowego”.

Fragment rękopisu:

I tak, od 24 marca 1945 roku, trójka nauczycieli – Maria Borucka, Maria Szczukowska i Franciszek Mokwa rozpoczęli organizowanie zajęć szkolnych w budynku dawnej niemieckiej „Ochronki” przy ulicy Nowej (dzisiejsze przedszkole). W budynku szkolnym przy ul. Nowej 1 nadal był szpital dla żołnierzy sowieckich, a w sali gimnastycznej znajdował się magazyn. Na boisku szkolnym stale pełno było samochodów i czołgów. Oto fragment Kroniki Szkolnej Publicznej Szkoły Powszechnej z lat 1945-49 :
„Dookoła szkoły leżały amputowane ręce i nogi, zabrudzone bandaże, resztki poniszczonych pomocy naukowych, kilka ławek i szaf szkolnych porąbanych i połamanych oraz tablice szkolne wdeptane w błoto. Do budynku szkolnego wstęp był zabroniony, więc nie można było nic uratować z pomocy naukowych.”
Ciężkie to były czasy, ale na swój sposób radosne – kończyła się okropna i długa wojna. Wszystko powoli i mozolnie wracało do normy. Nowy rok szkolny 1945/46 uczniowie i nauczyciele rozpoczęli w wyremontowanym budynku dawnej szkoły. Maria i Ludwik Boruccy zamieszkali w domu przy ul. Nowej 18. Ona – uczyła muzyki i prowadziła chór, on – był nauczycielem matematyki i j. niemieckiego w szkole zawodowej. Nie mieli swoich dzieci( pan Ludwik miał córkę z pierwszego małżeństwa), ale przez wiele lat wiernie towarzyszył im piękny owczarek alzacki o imieniu Reks. Bardzo dobrze ułożony przez swoich właścicieli, bo mieszkając w tym samym domu nigdy nie słyszałam psiego szczekania. Często natomiast wsłuchiwałam się w dźwięki pianina, na którym grywała pani Maria i jej uczniowie ( bo udzielała również lekcji gry na tym instrumencie).
Miała pani Maria wiele talentów. Oprócz umiejętności radzenia sobie z chmarami niesfornych uczniaków, oprócz zdolności muzycznych, pięknie malowała, haftowała, robiła niezwykłe cudeńka szydełkiem.

Miała też zdolności kulinarne. Do dziś pamiętam ( i sama zresztą robię!) deser zwany „czarcią pianą” wykonany z ubitej piany, cukru i malin. Miał wspaniały różowy kolor i niepowtarzalny smak.
W latach 60-tych niewielu ludzi w Nowem posiadało telewizory. Był to towar nieosiągalny i bardzo drogi. W domu zamieszkiwanym przez rodziny nauczycielskie przy ul. Nowej 18 takim luksusowym „towarem” dysponowali jedynie państwo Boruccy. Pięknym gestem z ich strony było zapraszanie całej gromadki dzieci z tegoż domu ( w tym także i mnie) na poniedziałkowe projekcje disneyowskich bajek. Ech, to były czasy….
Pani Maria.. Zawsze elegancka i dystyngowana. Ze spiętymi w kok gęstymi, falistymi włosami. Miała w sposobie bycia coś, co stwarzało dystans, ale była jednocześnie serdeczna i skromna. Niezwykle pracowita i skrupulatna – przez całe życie prowadziła zeszyty wydatków w których szczegółowo notowała każdy wydany grosz… Szkoda, że nie zachowały się do dziś. Ale mamy za to duży zbiór robótek ręcznych pani Marii. Udostępniły je na użytek tych wspominek panie – Maria Szwajcer, Halina Piątkowska i Janina Kempińska – dobre znajome i byłe sąsiadki pani Boruckiej.

W 1960 roku pani Maria przeszła na emeryturę, ale pracowała w zawodzie nauczyciela do 1976 roku. Pomagała też ludziom w tłumaczeniu różnych tekstów z j. niemieckiego. Sama korzystałam z jej pomocy, kiedy musiałam już jako studentka tłumaczyć na j. polski obszerne fragmenty niemieckiej książki. Pani Borucka spokojnie i kompetentnie, nie okazując zniecierpliwienia, pomagała jak mogła.
Prawie każdy dorosły nowianin zetknął się w przeszłości z bohaterką moich wspominek – albo na zajęciach muzycznych, albo na tzw.pracach ręcznych, albo na chórze. Tak napisała o pani Boruckiej w swoim artykule (napisanym na stulecie Jej urodzin) pani Maria Szwajcer :
„Była dobrym i cenionym nauczycielem nauczania początkowego i muzyki. Do końca lat 80-tych brała udział w uroczystościach szkolnych będąc ich honorowym gościem. Przez całe swoje życie była też związana z religią katolicką a jej dwie młodsze siostry były zakonnicami w klasztorach klauzurowych.”
W 1981 roku Rada Państwa odznaczyła panią Marię Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. I tu ciekawostka – za to odznaczenie p. Borucka dostawała dodatek do emerytury w wysokości…30 groszy miesięcznie(!).
Dożyła wspaniałego wieku i hucznych obchodów stulecia swoich urodzin – 9 i 10 stycznia 2005 roku odbyły się uroczystości związane z tym wydarzeniem a szacownej Jubilatce poświęcono sporo miejsca w „Głosie Nowego”, nr 12-1(70).
Odeszła w 2006 roku. Miała 101 lat. Ponad pół wieku spędziła wychowując i nauczając. Własne liczne rodzeństwo i całe pokolenia cudzych dzieci.
Pomyślmy o Niej w listopadzie – miesiącu pamięci o ludziach bliskich, znanych, zasłużonych. Niech pozostanie w naszych sercach i w naszej pamięci.
Wspomnienia spisała Barbara Kloska
Tekst powstał przy współpracy z: p.M.Szwajcer, H.Piątkowską, J.Kempińską, E.Giemzą, A.Dąbrowską